تفاوت بین صدای مونوفونیک (MONO) و استریوفونیک (STEREO) در تعداد کانال‌هایی است که برای ضبط و پخش صدا استفاده میشود. سیگنال های مونو با استفاده از یک کانال صوتی ضبط و پخش می‌شوند، در حالی که صداهای استریو با استفاده از دو کانال صوتی ضبط و پخش می‌شوند. هر دو نوع صدا از یک منبع صوتی تولید می‌شوند، اما تفاوت اساسی آنها در کانال‌های پخش است.
در این مقاله، به بررسی تفاوت‌ها و کاربردهای صدای استریو و مونو می‌پردازیم.
فایل های صوتی مونو در مقابل استریو
استریو
سیستم های پخشی که از دو بلندگو استفاده می‌کنند، سیستم های استریو نامیده می‌شوند. فایل‌های صوتی استریو، مانند فایل‌های MP3 و WAV استریو، حاوی اطلاعات کانال چپ و راست هستند که در زمان پخش این اطلاعات به بلندگوهای چپ و راست منتقل میشود.
اگر تا به حال به شکل موج یک فایل صوتی استریو در یک نرم افزارمیزبان (DAW) نگاه کرده باشید، احتمالاً متوجه شده اید که موج اصلی صدا، شامل دو موج جدا از هم است که هر شکل موج، یک کانال صوتی را نشان میدهد.
تصویر زیر شکل یک فایل صوتی استریو را به ما نشان میدهد.
تصویر زیر شکل یک فایل صوتی مونو را به ما نشان میدهد.
فایل‌های صوتی مونو فقط حاوی یک کانال صوتی هستند.
پخش مونو در مقابل استریو
سیستم های استریو، برای ما قادر به ایجاد تصویرسازی ذهنی منبع صدا هستند. در واقع تصورسازی منبع صدا به توانایی انسان برای درک و تعیین موقعیت منبع صدا در یک فضا کمک می‌کند.
به عنوان مثال، اگر صدای پارس سگی را بشنوید، تشخیص جهت صدا و اینکه منبع صدا چقدر به شما دور یا نزدیک است، برایتان آسان است!
اکثر مردم می‌توانند جهت و فاصله صداها را حتی با چشمان بسته تصور کنند. منطقی است که فرض کنیم صدای تولید شده توسط یک سیستم استریو از دو منبع صوتی مجزا می‌آید.
پس درنتیجه ما به کمک بلندگوهای چپ و راست می‌توانیم درموقعیت های مختلف جهت صداها رو بهتر درک کنیم و تصور ذهنی درستی از آن بسازیم.
تصویر زیر پخش صدا از دو بلندگو را به ما نشان میدهد.
سیستم‌های استریو از مغز شما برای ایجاد یک تصویر ذهنی برای درک منبع صدا بین بلندگوی چپ و راست استفاده می‌کنند. به عنوان مثال، هنگامی که بلندگوی چپ و راست دقیقاً سیگنال مشابهی را پخش می‌کنند، متوجه خواهید شد که منبع صدا در وسط و بین بلندگوها قرار گرفته است. این منبع صدای مونو فانتوم نامیده میشود زیرا منابع صدای واقعی (بلندگوها) در کناره ها قرار دارند.
در تصویر زیر دو بلندگو یک منبع صدای مونو فانتوم را ایجاد می‌کنند.
مغز شما برای رمزگشایی موقعیت چپ و راست صدا به تفاوت‌های زمان بندی امواج صوتی متکی است. یک منبع صوتی نزدیک‌تر به گوش چپ شما امواج صوتی تولید می‌کند که قبل از رسیدن به گوش راست به گوش چپ شما می‌رسد. اگرچه این تفاوت‌های زمان‌بندی کوچک هستند، اما به مغز شما کمک می‌کنند تا بتوانید محل صدا را تشخیص دهید.
در تصویر زیر، امواج صوتی مسافت کمتری را برای رسیدن به گوش چپ فرد نسبت به گوش راست فرد طی می‌کنند و باعث ایجاد تاخیر می‌شوند.
وقتی این فرآیند را با استفاده از بلندگوی دوم منعکس می‌کنید و سیگنال یکسانی را به هر دو بلندگو می‌دهید، مغز شما تصور می‌کند منبع صدا در مقابل شماست.
در تصویر زیر یک سیستم پخش استریو باعث تصویر سازی و درک موقعیت منبع صدا میشود.
با ایجاد تفاوت در یکی از سیگنال‌ها، صدایی که آنها تولید می‌کنند گسترده‌تر تلقی میشود. عرض (محور X) تنها یکی از سه بعدی است که می‌توانید با استفاده از یک سیستم استریو درک کنید. ابعاد دیگر شامل ارتفاع (محور Y) و عمق (محور Z) است.
در مجموع، این سه بعد یک فضای سه بعدی را تشکیل می‌دهند که به عنوان تصویر استریو شناخته میشود. فرکانس های صوتی در (محور Y)، ارتفاع فایل‌های صوتی نسبت به هم را برای ما مشخص می‌کنند.
در واقع فایل های صوتی با فرکانس بالا، خود را بالاتر از فایل های صوتی با فرکانس پایین قرار می‌دهند. به عنوان مثال در یک اهنگ، اینگونه احساس می‌کنیم که صدای های هت(HI-HATS) بالاتر از صدای گیتار بیس قرار گرفته است.
ودرعمق(محور Z) فایل‌های صوتی تحت تأثیر سطح بلندی صدا و محدوده داینامیکی قرار دارند. اینگونه در نظر بگیرید که صداهایی که ولوم و دامنه داینامیکی کمتری دارند در عمق بیشتری از فضای سه بعدی به گوش ما می‌رسند.
اما در طرف دیگر، سیستم‌های پخش مونو از یک بلندگو استفاده می‌کنند و فقط می‌توانند تصویری دو بعدی متشکل از ارتفاع و عمق را تولید کنند.
ضبط مونو در مقابل ضبط استریو هنگامی که یک منبع صدا را با استفاده از یک میکروفون ضبط می‌کنید، در واقع یک کانال صوتی را ضبط کرده اید.
در تصویر زیر ضبط صدای گیتار به روش مونو را می‌بینید.
صداهای مونو که با استفاده از سیستم استریو پخش می‌شوند به صورت مونو دوگانه پخش می‌شوند. تک کانال صدا کپی شده و به بلندگوی چپ و راست ارسال میشود.
برای ضبط صدا به روش استریو، باید از دو میکروفون استفاده کنید.
هنگامی که قصد دارید یک منبع صدا را به صورت استریو ضبط کنید، باید یکی از میکروفون‌ها را به سمت چپ و دیگری را به سمت راست قرار دهید.
در تصویر زیر ضبط صدای گیتار به روش استریو را می‌بینید.
تفاوت‌های کلیدی
فضای صوتی: صدای استریو به خوبی امکان ایجاد تجربه‌ای واقع‌بینانه از موقعیت‌ها و فضاهای صوتی را فراهم می‌کند، در حالی که صدای مونو چنین تجربه‌ای را ارائه نمی‌دهد.
کیفیت صدا: به طور کلی، صدای استریو کیفیت صدای بهتری نسبت به مونو ارائه میدهد. این امر به دلیل استفاده از دو کانال صوتی مجزا است که امکان شنیدن جزئیات بیشتر را فراهم می‌کند.
سازگاری: صدای مونو با اکثر سیستم‌های صوتی سازگار است و در بعضی مواقع برای کاربردهای خاص بهتر عمل می‌کند. اما صدای استریو نیازمند تجهیزات صوتی دو کاناله است.
نتیجه گیری
صدای مونو (یک کاناله) روشی ساده و قدیمی‌تر برای ضبط و پخش صدا است. در این روش، صدا از یک منبع ضبط شده و به یک بلندگو یا هدفون منتقل میشود. این روش شنیده شدن صدا را به صورت یکنواخت در هر دو گوش فراهم می‌کند. بنابراین، صدای مونو به خوبی برای شنیدن موسیقی و سایر محتواهای صوتی که نیازی به جزئیات صوتی چندکاناله ندارند، عمل می‌کند.
صدای استریو (دوکاناله) روشی پیشرفته‌تر و مدرن‌تر برای ضبط و پخش صدا است. در این روش، صدا با استفاده از دو میکروفون مجزا ضبط شده و به بلندگو یا هدفون منتقل میشود. این کار باعث میشود تا صداها به صورت مستقل در هر گوش شنیده شوند و تجربه‌ای واقع‌بینانه‌تر از موقعیت‌ها و فضاهای صوتی را برای ما ایجاد کنند.